Maria Dmochowska
Działacz NSZZ "Solidarność"
Urodziła się w 1930 r. w Warszawie. Ukończyła Akademię Medyczną (AM) w Łodzi.
W harcerstwie od 1943 r., uczestniczka Powstania Warszawskiego i walk partyzanckich Zgrupowania AK "Kampinos". Po wydarzeniach marcowych 1968 r., zmuszona do zrezygnowania z pracy naukowej w AM. Do 1980 r. nie brała czynnego udziału w działalności opozycyjnej poza podpisaniem "Listu 174" i - okazjonalnie - kolportażem "Biuletynu Informacyjnego", który otrzymywała od brata - J. J. Lipskiego.
W 1980 r. współorganizowała "Solidarność" w łódzkich szpitalach. Została członkiem MKZ, następnie Zarządu Regionu i delegatem na I Zjazd "Solidarności". Pełniła też funkcję przewodniczącej Sekcji Służby Zdrowia; opracowywała i pisała programy działania służby zdrowia. Jako jedyna z Łodzi uczestniczyła w "strajku w Sali Herbowej" w Gdańsku w listopadzie 1980 r. Była twórcą "Raportu o stanie zdrowia włókniarek". Po wydarzeniach w Bydgoszczy podczas przygotowań do strajku generalnego, była inicjatorką tworzenia punktów medycznych, np. w "Marchlewskim".
W stanie wojennym internowana 13 grudnia 1981 r. przebywała w ośrodkach odosobnienia w Łodzi, Łęczycy, Olszynce Grochowskiej i Gołdapi do maja 1982 r. Po wyjściu z internowania współpracowała z ośrodkiem ojca Miecznikowskiego oraz z J. Dłużniewskim i R. Kostrzewą. Leczyła byłych internowanych i aresztowanych, pisząc o stanie ich zdrowia raport dla Episkopatu Polski. Opiekowała się także ich rodzinami, uczestniczyła w działalności Tajnej Sekcji Służby Zdrowia, pisywała do "Niezależnej Myśli Lekarskiej", m. in. o Marku Edelmanie. Przed drugą pielgrzymką Ojca Świętego współredagowała z redaktorem naczelnym T. Filipczakiem "Raport o Łodzi", pisząc tam m. in. o zdrowiu włókniarek i ich warunkach pracy. Organizowała w czasie stanu wojennego manifestacje i brała w nich udział. Przetrzymywała i rozprowadzała nielegalne wydawnictwa.
Przesłuchana raz w lipcu 1982 r. po wyjściu z internowania, później ignorowała wezwania. Rewizja w pracy z włamaniem do kasy ogniotrwałej. Inwigilowana, szczególnie w pracy i straszona represjami. Wielokrotnie odmawiano jej paszportu. Założona SOR pod pseudonimem "Aktywistka". Od czerwca 2006 r. jest wiceprezesem IPN.
Źródła: ankieta (zkm), J. J. Lipski "KOR", M. Golicka-Jabłońska "Ojciec Stefan SJ", R. Kowalczyk "Studenci '81", W. Domagalski "Studenci '81", "Dekret na czarownice"